Wil je weten wat circulair ontwerp inhoudt en hoe het kan bijdragen aan duurzaamheid? Maak kennis met dit innovatieve ontwerpprincipe en leer hoe het afvalvermindering en hergebruik van materialen mogelijk maakt. In deze sectie van Circulair Ontwerp Uitgelegd, leer je hoe circulair ontwerp een positieve invloed heeft op onze toekomst en hoe het kan bijdragen aan een duurzamere wereld.
Circulair ontwerp is een ontwerpfilosofie gericht op het minimaliseren van afval, het verlengen van de levensduur van materialen en het sluiten van materiaalstromen. Dit wordt bereikt door slim gebruik te maken van grondstoffen en rekening te houden met het volledige productleven, van ontwerp tot productie tot gebruik en hergebruik.
Wat is circulair ontwerpen?
Circulair ontwerpen is een ontwerpmethode waarbij producten worden ontworpen met het oog op duurzaamheid en hergebruik van materialen. In plaats van een lineair ontwerpproces, waarbij grondstoffen worden gebruikt om producten te maken en deze na gebruik als afval worden weggegooid, wordt bij circulair ontwerpen het afval hergebruikt en teruggebracht in de productiecyclus. Zo wordt er een circulaire economie gecreëerd, waarin grondstoffen niet worden uitgeput en er minder afval wordt geproduceerd.
Circulair ontwerpen past binnen de principes van duurzaam ontwerp en de circulaire economie. Bij duurzaam ontwerp wordt er gekeken naar de gehele levenscyclus van een product, van productie tot einde van de levensduur. Hiermee wordt beoogd maximale duurzaamheid te bereiken. De circulaire economie is bedoeld om de transitie te maken van lineaire naar circulaire processen en kijkt naar gehele materiaalstromen in de economie.
Circulair ontwerpen draagt bij aan een duurzamere toekomst, omdat er minder grondstoffen uitgeput worden en er minder afval ontstaat. Daarnaast kan circulair ontwerpen leiden tot innovatieve oplossingen en nieuwe businessmodellen. Enkele voorbeelden zijn circulaire producten als tweedehands kleding, upcycling en het recyclen van materialen.
Voorbeelden van circulair ontwerpen
| Bedrijf | Voorbeeld |
|---|---|
| Wolkat | Upcyclen van oud textiel tot nieuwe stoffen |
| Dutch Design Week | Tentoonstellingen en evenementen gericht op circulair design |
| Circular IQ | Software-oplossing die bedrijven helpt bij het verkrijgen van een circulair certificaat. |
| Patagonia | Reparatieprogramma voor kleding, waardoor deze langer meegaat. |
Er zijn tal van voorbeelden van circulair ontwerpen in de praktijk. Bovenstaande tabel illustreert enkele voorbeelden van bedrijven die circulaire principes in hun producten en diensten toepassen. Zo upcyclet Wolkat oud textiel tot nieuwe stoffen, wat bijdraagt aan afvalvermindering en energiebesparing. Patagonia geeft garantie op hun kleding en heeft een reparatieprogramma, wat bijdraagt aan het verlengen van de levensduur van kleding. Circular IQ geeft bedrijven inzicht in de circulaire prestaties en Certificaten.
Circulair ontwerpen is belangrijk voor onze toekomst. We moeten anders omgaan met grondstoffen om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan en duurzaamheid te bevorderen.
Voordelen van circulair ontwerp
De voordelen van circulair ontwerp zijn talrijk en van cruciaal belang voor het bereiken van duurzaamheid. Eén van de belangrijkste voordelen van circulair ontwerp is dat het bijdraagt aan afvalvermindering door het verminderen van de hoeveelheid afval die wordt geproduceerd. Dit wordt bereikt door materialen te hergebruiken in plaats van ze weg te gooien. Dit vermindert de stortplaatsen en verlaagt de druk op de natuurlijke hulpbronnen.
Een ander belangrijk voordeel is dat circulair ontwerp de levensduur van producten verlengt door het ontwerpen van producten die langer meegaan, makkelijker te repareren zijn en aanpasbaar zijn. Dit vermindert de behoefte aan vervanging en verlaagt de productiekosten. Bovendien kunnen afgedankte producten worden gerecycled en upgecycled, wat bijdraagt aan een circulaire economie en bijdraagt aan het behalen van duurzaamheidsdoelen.
Upcycling en recycling zijn ook cruciale voordelen van circulair ontwerp. Het upcyclen van materialen betekent dat afvalmaterialen worden omgezet in nieuwe producten met een hogere waarde en dit leidt tot minder afval en behoud van natuurlijke hulpbronnen. Recycling gaat ook over het terugwinnen van materialen uit afval, zodat deze materialen weer als grondstof kunnen dienen voor nieuwe producten, wat het gebruik van nieuwe grondstoffen vermindert en de impact op het milieu verkleint.
Het verminderen van afval, het hergebruiken van materialen en het upcyclen en recyclen van producten zijn essentieel voor het bevorderen van duurzaamheid in de moderne wereld. Door circulair ontwerp na te streven, kunnen bedrijven en consumenten gezamenlijk bijdragen aan een betere toekomst voor onze planeet.
Principles van circulair ontwerp
Circulair ontwerp richt zich op de ontwikkeling van producten die zo zijn ontworpen dat ze aan het einde van hun levensduur gemakkelijk kunnen worden hergebruikt. Er zijn verschillende principes van circulair ontwerp die deze benadering mogelijk maken.
Cradle to Cradle-principe
Een van de belangrijkste principes van circulair ontwerp is het cradle to cradle-principe. Dit houdt in dat producten zodanig zijn ontworpen dat hun componenten volledig kunnen worden gerecycled of hergebruikt.
Om aan het cradle to cradle-principe te voldoen, moet het ontwerpproces gericht zijn op het creëren van producten die bestaan uit materialen die veilig zijn voor mens en milieu. Dit betekent dat er bijvoorbeeld geen schadelijke stoffen worden gebruikt en dat de materialen hoogwaardig en goed recyclebaar zijn.
Herontwerpen van producten
Een ander belangrijk principe van circulair ontwerp is het herontwerpen van producten. Hierbij wordt gekeken naar manieren om bestaande producten te verbeteren, zodat ze langer meegaan en gemakkelijker kunnen worden hergebruikt.
Door bestaande producten opnieuw te ontwerpen, kunnen designers bijvoorbeeld materiaalgebruik optimaliseren, energieverbruik verminderen en producten zo ontwerpen dat reparatie en onderhoud gemakkelijk zijn.
Verlengen van de levensduur van materialen
Om de levensduur van materialen te verlengen, moeten producten zodanig worden ontworpen dat ze kunnen worden gerepareerd en onderhouden. Hierbij kan worden gedacht aan modulaire ontwerpen of producten die zijn ontworpen met het oog op vervanging van componenten.
Daarnaast kan het verlengen van de levensduur van materialen worden bereikt door middel van het gebruik van hoogwaardige materialen. Hierbij kan worden gedacht aan duurzame houtsoorten, aluminium, staal en andere materialen die lang meegaan en uitstekend recyclebaar zijn.
Duurzame productiepraktijken
Om circulaire ontwerpprincipes te implementeren, moeten ook duurzame productiepraktijken worden gevolgd. Dit kan het verminderen van de hoeveelheid afval en het maximaliseren van energie-efficiëntie omvatten.
Bij het ontwerpen van producten moeten de productielocatie en -methode ook worden overwogen, om de totale impact op het milieu te minimaliseren en zo te zorgen voor een duurzamer productieproces.
Circulair ontwerp in de praktijk
Om circulair ontwerp in de praktijk te brengen, moeten concepten zoals design thinking, eco-design en het beheren van de product lifecycle en materiaalstromen worden toegepast. Door deze concepten in de ontwerpfase op te nemen, kunnen producten worden ontwikkeld met een lange levensduur en kunnen materialen worden hergebruikt.
Design Thinking
Design thinking is een creatief proces waarbij ontwerpers inzicht krijgen in de behoeften van gebruikers en op basis hiervan oplossingen ontwikkelen. Door deze methode toe te passen, kunnen producten worden ontworpen die gemakkelijk kunnen worden gerepareerd, verbeterd en geüpgraded, wat de levensduur verlengt en afval vermindert.
Eco-Design
Eco-design houdt rekening met de ecologische voetafdruk van een product gedurende zijn hele levenscyclus en beoogt deze te minimaliseren. Dit wordt bereikt door het gebruik van duurzame materialen, verbeterde recyclagemogelijkheden en het verminderen van de hoeveelheid benodigde materialen.
Product Lifecycle Management
Het beheren van de product lifecycle omvat de hele levenscyclus van producten, van grondstofwinning tot afvalverwerking. Door deze levenscyclus te beheren en optimaliseren, kunnen materialen beter worden beheerd en beschermd tegen verspilling en vervuiling.
Materiaalstromen
Het beheren van materiaalstromen is essentieel om afval te verminderen en materialen efficiënter te gebruiken. Door het opzetten van een gesloten kringloop, waarin materialen continu worden hergebruikt of gerecycled, kan een hoogwaardige circulaire economie worden ontwikkeld.
Voorbeelden van circulair ontwerp
Ben je benieuwd naar hoe circulair ontwerp er in de praktijk uitziet? We hebben een aantal inspirerende voorbeelden voor je verzameld:
Circulaire producten
Steeds meer bedrijven ontwikkelen circulaire producten, zoals de Cradle to Cradle-gecertificeerde schoenen van Veja, gemaakt van duurzame materialen als biologisch katoen en wilde rubber. Ook Philips heeft circulaire producten ontwikkeld, zoals de AirFryer en de Senseo Original, die zijn gemaakt van gerecycled plastic.
Circulaire bedrijven
Er zijn ook steeds meer bedrijven die zich richten op circulaire processen, zoals Interface, een producent van vloerbedekking. Zij hebben zich tot doel gesteld om in 2020 volledig circulair te zijn en produceren nu al vloerbedekking van gerecyclede materialen. Patagonia is een ander voorbeeld van een circulair bedrijf, dat onder andere gebruikmaakt van duurzame materialen en per jaar duizenden kledingstukken repareert om zo een bijdrage te leveren aan een duurzame mode-industrie.
Recyclinginitiatieven
Naast circulaire producten en bedrijven zijn er ook innovatieve recyclinginitiatieven, zoals het LOOP-systeem van TerraCycle en Procter & Gamble, waarbij verpakkingen van producten als Gillette en Pantene worden hergebruikt. Ook het recycling-initiatief van The North Face, waarbij oude kleding wordt omgezet in nieuwe, is een mooi voorbeeld van circulair ontwerp.
Kortom, er zijn genoeg voorbeelden van circulair ontwerp te vinden, van circulaire producten en bedrijven tot innovatieve recyclinginitiatieven. Deze voorbeelden laten zien dat circulair ontwerp niet alleen bijdraagt aan duurzaamheid, maar ook goed kan zijn voor de economie.
Technologieën voor circulair ontwerp
Om de circulaire economie te stimuleren en afval te verminderen, spelen technologieën een belangrijke rol bij het bevorderen van circulair ontwerp en duurzaamheid. Hier zijn enkele voorbeelden van de meest veelbelovende technologieën voor circulair ontwerp:
Smart materials
Smart materials zijn materialen die reageren op veranderingen in hun omgeving, zoals temperatuur, licht, vochtigheid en druk. Deze materialen bieden nieuwe mogelijkheden voor het ontwerpen van producten die zich kunnen aanpassen aan verschillende omstandigheden en langer meegaan. Denk bijvoorbeeld aan zelfherstellende producten of materialen die zichzelf kunnen recyclen.
3D-printing
Met 3D-printing kunnen producten op maat worden gemaakt en kunnen bedrijven materiaalverspilling verminderen door alleen te produceren wat nodig is. Het maakt ook mogelijk om producten te ontwerpen voor eenvoudigere reparatie en recycling. Daarnaast maakt 3D-printing nieuwe ontwerpmogelijkheden mogelijk, zoals het creëren van complexe geometrieën die anders niet mogelijk zouden zijn.
Big data
Big data maakt het mogelijk om de levenscyclus van producten bij te houden en inzicht te krijgen in hun gebruik en recycling. Door deze inzichten kunnen bedrijven hun producten efficiënter ontwerpen, produceren, en recyclen. Zo kunnen bedrijven de vraag naar producten voorspellen en de supply chain optimaliseren.
Internet of Things
Het Internet of Things (IoT) biedt nieuwe mogelijkheden voor het verzamelen van informatie over producten en hun gebruik, wat kan leiden tot betere ontwerpbeslissingen. Via IoT kunnen producten bijvoorbeeld met elkaar communiceren om hun levensduur te verlengen of zelfs reparaties automatisch uit te voeren. Bovendien kan IoT helpen de afvalstroom te verminderen door de vraag naar nieuwe producten te verminderen.
Toekomst van circulair ontwerp
De groene economie en de circulaire transformatie zijn onlosmakelijk verbonden met circulair ontwerp. Een groene economie wordt gedefinieerd als een economie die verantwoordelijk en duurzaam omgaat met hulpbronnen, terwijl een circulaire transformatie verwijst naar een economie waarin afval wordt gezien als een grondstof voor nieuwe producten en diensten.
Circulair ontwerp draagt bij aan de ontwikkeling van een groene economie en een circulaire transformatie door het verminderen van afval en het hergebruik van materialen, wat een positief effect heeft op het milieu en de economie. Door gebruik te maken van slimme technologieën en duurzame productiepraktijken, kan circulair ontwerp helpen om duurzaamheidsdoelen te bereiken en een meer rechtvaardige, veilige en veerkrachtige toekomst te creëren.
Veel bedrijven richten zich op het implementeren van circulair ontwerp als onderdeel van hun bedrijfsmodellen en als reactie op de toename van bewustzijn omtrent duurzaamheid. In de toekomst zullen meer bedrijven en industrieën dit voorbeeld volgen en hun producten en diensten aanpassen aan circulaire principes.
“Circulair ontwerp kan helpen om duurzaamheidsdoelen te bereiken en een meer rechtvaardige, veilige en veerkrachtige toekomst te creëren.”
Ter bevordering van de groene economie en de circulaire transformatie is samenwerking tussen bedrijven, overheden en consumenten essentieel. Door gezamenlijk te werken aan duurzame oplossingen kunnen we ons als samenleving voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst en op een verantwoorde manier omgaan met onze planeet en haar hulpbronnen.
Circulair ontwerp en consumenten
Consumenten spelen een belangrijke rol in de circulaire economie door bewust te consumeren, een circulaire levensstijl te omarmen, de reparatiecultuur te ondersteunen en producten te delen en te leasen. Door bewust te kiezen voor duurzame en hoogwaardige producten, kunnen consumenten bijdragen aan het verminderen van de vraag naar nieuwe grondstoffen en het bevorderen van de circulaire economie.
Het omarmen van een circulaire levensstijl houdt in dat consumenten bewust kiezen voor producten die gemaakt zijn van gerecyclede materialen en die aan het einde van de levensduur gerecycled of hergebruikt kunnen worden. Consumenten kunnen ook de reparatiecultuur ondersteunen door te kiezen voor producten die makkelijk gerepareerd kunnen worden en door defecte producten terug te brengen naar de winkel voor reparatie.
Het delen en leasen van producten is ook een manier om bij te dragen aan de circulaire economie. Consumenten kunnen bijvoorbeeld kiezen voor het leasen van een wasmachine of het delen van een auto met anderen in de buurt. Dit vermindert de vraag naar nieuwe producten en verlengt de levensduur van bestaande producten.
Door samen te werken met producenten en het bedrijfsleven, kunnen consumenten de vraag naar duurzame en circulaire producten vergroten en zo bijdragen aan de verdere ontwikkeling van circulair ontwerp.
Circulair ontwerp en de industrie
In toenemende mate gaan bedrijven over op het circulaire ontwerp als een middel om hun doelen op het gebied van duurzaamheid te bereiken. Circulair ontwerp gaat verder dan alleen hergebruik van materialen. Het gaat om het ontwikkelen van circulaire businessmodellen en het toepassen van circulaire beginselen in de hele levenscyclus van het product.
Door circulariteit te omarmen, zetten bedrijven zich niet alleen in voor een duurzamere toekomst, maar spelen ze ook in op de vraag van consumenten naar duurzame producten en een duurzame bedrijfsvoering.
Een belangrijk aspect van circulair ontwerp in de industrie is samenwerking. Bedrijven kunnen samenwerken om materiaalstromen te optimaliseren, grondstoffen efficiënter te gebruiken en afvalbeheer te verbeteren. Door samen te werken kunnen bedrijven ook circulariteit als een gezamenlijk doel stellen en innovatieve circulaire oplossingen creëren.
“Samenwerking is essentieel voor de invoering van circulaire economie in een bepaalde sector. Het vereist een fundamentele verandering in de manier waarop we producten ontwerpen, produceren en consumeren”, aldus Jan van der Kaaij van finch&beak.
Een belangrijk voorbeeld van circulaire businessmodellen is de verschuiving van eigendom naar toegang, wat betekent dat bedrijven producten niet langer verkopen, maar diensten verlenen die gericht zijn op het leveren van een bepaalde functionaliteit. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van gedeelde producten, hergebruik van producten, of leasen van producten. Een ander voorbeeld van circulaire bedrijfsmodellen is het sluiten van de materiaalcyclus.
| Bedrijf | Circulair Businessmodel |
|---|---|
| Philips | Uitgebreide dienstverlening voor verlichtingsoplossingen |
| Duurzame Modesector | Circulaire economy businessmodellen zoals service delen, verkoop van tweedehands kleding en textielrecycling |
| Mud Jeans | Huur/lease-model en recyclingprogramma |
Circulair ontwerp gaat niet alleen over het sluiten van materiaalstromen, maar is ook gericht op het minimaliseren van afval en het hergebruiken van materialen in nieuwe producten met behulp van innovatieve technologieën. Een ander belangrijk principe van circulair ontwerp is het naleven van de Cradle to Cradle-filosofie, waarbij producten aan het einde van hun levensduur opnieuw worden ingezet als grondstoffen voor nieuwe producten.
Al met al biedt circulair ontwerp een uitgelezen kans voor de industrie om zowel duurzaamheid te stimuleren als te werken aan hun bedrijfsresultaten. De industrie speelt een essentiële rol bij het realiseren van circulaire oplossingen en het bevorderen van duurzaamheid.
Overheidsbeleid en circulair ontwerp
De overheid speelt een cruciale rol bij het bevorderen van circulair ontwerp en duurzaamheid. Er zijn diverse regelgevingen en stimuleringsmaatregelen van kracht om bedrijven te stimuleren duurzaam te produceren, en om ervoor te zorgen dat producten en materialen op een circulaire manier worden gebruikt.
Een voorbeeld van een belangrijke regelgeving is de Europese kaderrichtlijn afvalstoffen (KRA). Deze richtlijn heeft als doel om afvalstoffen in de Europese Unie te verminderen en duurzaam beheer van afvalstoffen te bevorderen. Er wordt onder andere gestimuleerd om afval te verminderen en materialen te hergebruiken en recyclen.
Bovendien zijn er verschillende stimuleringsmaatregelen die circulair ontwerp ondersteunen. Zo heeft de Nederlandse overheid het programma “circulaire economie” opgericht, waarbij ondernemers financiële ondersteuning kunnen krijgen bij het ontwikkelen van circulaire businessmodellen.
| Stimuleringsmaatregelen: | Beschrijving: |
|---|---|
| Green Deals | Overeenkomsten tussen de overheid en bedrijven om overheidsregels te versoepelen om op die manieren duurzaamheid, innovatie en groene groei te bevorderen. |
| Circulaire Innovatie Competitie (CIC) | Een wedstrijd die wordt opgezet om creativiteit en slimme ideeën voor de gesloten kringloopsystemen of circulaire verdienmodellen te belonen. |
| MIA/VAMIL-regeling | Een afkorting voor Milieu Investeringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (VAMIL). Fiscale regelingen voor bedrijven om investeringen in milieuvriendelijke technieken te stimuleren. |
Ook wordt er binnen de overheid gewerkt aan het bevorderen van duurzaam inkoopbeleid. Zo moet de overheid in 2030 volledig circulair inkopen. Het doel hiervan is om de markt voor circulaire producten en diensten te vergroten, zodat de circulaire economie kan groeien.
Conclusie
Circulair ontwerp is een belangrijk onderdeel van duurzaamheid en draagt bij aan afvalvermindering en hergebruik van materialen. In deze gids hebben we geleerd wat circulair ontwerp inhoudt, hoe het past binnen duurzaam ontwerp en de circulaire economie, en welke voordelen het biedt. We hebben ook de principes van circulair ontwerp besproken, hoe het in de praktijk wordt toegepast en welke technologieën daarbij worden gebruikt.
We hebben inspirerende voorbeelden gezien van circulaire producten, bedrijven en recyclinginitiatieven, en besproken hoe consumenten en de industrie een rol spelen in het bevorderen van circulair ontwerp. Overheidsbeleid kan ook een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld door regelgeving, stimuleringsmaatregelen en duurzaam inkoopbeleid.
Kortom, circulair ontwerp is een cruciaal aspect van duurzaamheid en kan bijdragen aan een groene economie en een circulaire transformatie. Door afvalvermindering en hergebruik van materialen kunnen we de planeet beschermen en een betere toekomst creëren voor onszelf en toekomstige generaties.
FAQ
Wat is circulair ontwerpen?
Circulair ontwerpen is een ontwerpaanpak die ervoor zorgt dat producten en systemen worden gemaakt met oog op hergebruik en minimalisering van afval. Het houdt rekening met de hele levenscyclus van een product, van grondstoffenwinning tot productie, gebruik en uiteindelijke afvalfase.
Wat zijn de voordelen van circulair ontwerp?
Circulair ontwerp heeft verschillende voordelen, waaronder het verminderen van afval, het bevorderen van duurzaamheid, het stimuleren van hergebruik en recyclen, en het mogelijk maken van innovatieve upcycling processen. Het draagt bij aan de overgang naar een meer circulaire economie en helpt om natuurlijke hulpbronnen te behouden.
Wat zijn de principes van circulair ontwerp?
De principes van circulair ontwerp omvatten het cradle to cradle-principe, waarbij producten kunnen worden hergebruikt of gerecycled aan het einde van hun levensduur. Het houdt ook in dat producten zo worden ontworpen dat ze langer meegaan en dat materialen gemakkelijk kunnen worden gedemonteerd en hergebruikt.
Hoe wordt circulair ontwerp toegepast in de praktijk?
Circulair ontwerp wordt toegepast met behulp van concepten zoals design thinking en eco-design. Dit betekent dat ontwerpers rekening houden met de gehele levenscyclus van een product, inclusief de materiaalstromen en het beheer van producten tijdens en na gebruik.
Kun je voorbeelden geven van circulair ontwerp?
Enkele voorbeelden van circulair ontwerp zijn circulaire producten zoals herbruikbare flessen, circulaire bedrijven die werken aan het verlengen van de levensduur van producten, en innovatieve recyclinginitiatieven zoals het omzetten van plastic afval in nieuwe producten of materialen.
Welke rol spelen technologieën bij circulair ontwerp?
Technologieën zoals smart materials, 3D-printing, big data en het Internet of Things spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van circulair ontwerp. Ze maken het mogelijk om materialen efficiënter te gebruiken, productieprocessen te optimaliseren en de levenscyclus van producten te volgen en te beheren.
Hoe draagt circulair ontwerp bij aan de ontwikkeling van een groene economie?
Circulair ontwerp draagt bij aan de ontwikkeling van een groene economie door het verminderen van de afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen, het stimuleren van innovatie en het creëren van nieuwe banen en kansen in sectoren zoals recycling, reparatie en hergebruik.
Wat kunnen consumenten doen om circulair ontwerp te ondersteunen?
Consumenten kunnen bijdragen aan circulair ontwerp door bewust te consumeren, te kiezen voor producten die duurzaam zijn ontworpen, te repareren in plaats van weg te gooien, en producten te delen en te leasen in plaats van ze te bezitten.
Hoe wordt circulair ontwerp toegepast binnen de industrie?
Binnen de industrie wordt circulair ontwerp toegepast door circulariteit als uitgangspunt te nemen bij het ontwikkelen van nieuwe producten en businessmodellen. Bedrijven werken samen om materialen en grondstoffen efficiënter te gebruiken en afval te verminderen door middel van recycling en hergebruik.
Welk beleid is er vanuit de overheid met betrekking tot circulair ontwerp?
De overheid speelt een belangrijke rol bij het bevorderen van circulair ontwerp door middel van regelgeving, stimuleringsmaatregelen en het stellen van duurzaamheidsdoelen. Ze moedigt ook duurzaam inkoopbeleid aan om de vraag naar circulaire producten te stimuleren.
